Mga susing usapin sa ekonomya at pulitika na haharapin sa 2019

[av_section min_height=’50’ min_height_px=’500px’ padding=’default’ shadow=’no-shadow’ bottom_border=’no-border-styling’ bottom_border_diagonal_color=’#333333′ bottom_border_diagonal_direction=” bottom_border_style=” custom_margin=’0px’ custom_margin_sync=’true’ scroll_down=’aviaTBscroll_down’ custom_arrow_bg=” id=” color=’main_color’ background=’bg_color’ custom_bg=” background_gradient_color1=” background_gradient_color2=” background_gradient_direction=’vertical’ src=’https://ndfp.org/wp-content/uploads/2019/01/EDITORIAL_20190107-1024×501.jpg’ attachment=’11925′ attachment_size=’full’ attach=’parallax’ position=’top center’ repeat=’no-repeat’ video=” video_ratio=’16:9′ overlay_enable=’aviaTBoverlay_enable’ overlay_opacity=’0.3′ overlay_color=” overlay_pattern=” overlay_custom_pattern=” av_element_hidden_in_editor=’0′ av_uid=’av-jqoizfef’][/av_section]

[av_heading heading=’Mga susing usapin sa ekonomya at pulitika na haharapin sa 2019′ tag=’h1′ link_apply=” link=’manually,http://’ link_target=” style=’blockquote modern-quote’ size=’50’ subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’20’ margin=” padding=’10’ color=” custom_font=’#ffffff’ custom_class=” admin_preview_bg=” av-desktop-hide=” av-medium-hide=” av-small-hide=” av-mini-hide=” av-medium-font-size-title=” av-small-font-size-title=” av-mini-font-size-title=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=”]
Editoryal | Ang Bayan
Enero 7, 2019
[/av_heading]

[av_three_fifth first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=” av_uid=’av-2uup5gz’]
[av_textblock size=” font_color=” color=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” av_uid=’av-jqohzy8n’ admin_preview_bg=”]
[av_dropcap1]S[/av_dropcap1]apulin natin ang mga susing usapin sa ekonomya at pulitika na haharapin sa 2019 upang matatag na maisulong ang ating mga tungkulin para ibayong palakasin ang Partido at isulong ang mga re­bo­lusyonaryong pakikibaka ng bayan. Nananawagan ang Par­­tido sa mamamayang Pilipino na sa taong ito ay ubos-kayang paigtingin ang paki­ki­baka para patalsikin ang papet, pasista at korap na rehimeng Du­ter­te.

Da­pat na la­lo na­ting pa­la­pa­rin at pa­la­ka­sin ang nag­ka­kai­sang pren­te ng la­hat ng de­mok­ra­ti­kong pwer­sa at la­ba­nan ang mga ata­ke ni Du­ter­te la­ban sa mga de­mok­ra­ti­kong ka­ra­pa­tan at ang kan­yang is­ke­ma na ita­tag ang isang ha­ya­gang pa­sis­tang dik­ta­du­ra sa pa­ma­ma­gi­tan man ng ta­ha­sang dek­la­ra­syon ng ba­tas mi­li­tar o sa an­yong “cha-cha.” Hi­ni­hi­ka­yat ng Par­ti­do ang sam­ba­ya­nan na isu­long ang la­hat ng an­yo ng pag­la­ban, la­lu­na ang ar­ma­dong pa­ki­ki­ba­kang iti­na­ta­gu­yod ng Ba­gong Huk­bong Ba­yan (BHB), upang ia­ban­te ang pam­ban­sa de­mok­ra­ti­kong re­bo­lu­syo­n.

1. Sa mga da­ra­ting na bu­wan, isa­sa­ga­wa ni Du­ter­te ang higit na des­pe­ra­dong mga hak­bang upang la­long mo­no­pol­yo­hin ang ka­pang­ya­ri­han at ipa­taw ang pag­ha­ha­ring dik­ta­du­ra sa li­kod ng “char­ter cha­nge” o pag-am­yen­da sa konsti­tu­syon pa­ra sa hu­wad na pe­de­ral na sis­te­ma na may sentra­li­sa­dong ka­pang­ya­ri­han. Ga­mit ang ka­pang­ya­ri­hang “na­tio­nal emer­gency,” ga­ga­mi­tin ni­ya ang Armed Forces of the Philippines (AFP) at Philippine National Police (PNP) pa­ra sin­da­kin ang bayan. Gaga­mi­tin din niya ang kan­yang mga hi­ni­rang sa Co­me­lec pa­ra ma­ni­pu­la­hin ang elektro­ni­kong sis­te­ma ng pag­bi­lang para kontro­lin ang da­ra­ting na elek­syong mid­term pa­ra ti­ya­kin ang ma­yor­yang kontrol sa kong­re­so at sa mga lo­kal na gub­yer­no (kung hin­di si­ya ma­ka­ha­nap ng da­hi­lan na ikan­se­la ito). Sa ila­lim ng pag­ha­ha­ring te­ror ni Du­ter­te, ang na­la­la­pit na reak­syu­nar­yong elek­syon ay ma­la­mang na ma­gi­ging pi­na­ka­ma­du­go at pi­na­ka­bu­lok.

Kung mag­ta­gum­pay si Du­ter­te na ita­tag ang ma­yor­ya sa kong­re­so, ma­la­mang na mai­lu­luk­lok ni­ya ang sa­ri­li bi­lang ti­pong-Marcos na dik­ta­dor na “konsti­tu­syu­nal” ba­go mag­ta­pos ang kan­yang ter­mi­no. Kung ma­bi­go si­ya, ma­la­mang na iba­yo ni­yang pa­la­la­wa­kin ang kan­yang “e­mer­gency po­wers” tu­ngo sa ta­ha­sang dek­la­ra­syon at pag­pa­taw ng ba­tas mi­li­tar sa buong ban­sa. Anu­man, la­lo si­yang ma­hi­hi­wa­lay sa pu­li­ti­ka at sa­sa­la­lay sa ka­sa­pa­kat ni­yang ma­li­it na gru­pong mi­li­tar pa­ra kon­so­li­da­hin ang kan­yang po­der sa ha­rap ng lu­ma­la­kas na pa­na­wa­gan pa­ra pa­tal­si­kin si­ya.

2. Ang mga kom­bul­syon ng nag­ha­ha­ring sis­te­mang pam­pu­li­ti­ka sa ila­lim ni Du­ter­te ay ibi­nu­bun­sod ng lu­ma­la­lim sa kri­sis sa eko­nom­ya. Itong taon, da­ra­nas ang ban­sa ng wa­lang ka­pan­tay na de­pi­si­to sa ka­la­ka­lan at pis­kal sa ha­rap ng ma­ba­gal na pag­la­go ng eksport da­hil sa pan­da­ig­di­gang is­tag­na­syong pang-e­ko­nom­ya at ng ma­bi­lis na pag­la­ki ng im­por­ta­syon ng mga ka­ga­mi­tan at ka­la­kal na pang­kon­su­mo na la­bis ang pro­duk­syo­n. Nag­ha­ha­bol ang re­hi­men ng sob­ra-sob­rang pa­ngu­ngu­tang pa­ra sa pan­sa­man­ta­lang pag­pa­pa­sik­lab sa eko­nom­ya at pa­ra isu­bo sa mga bu­ruk­ra­ta-ka­pi­ta­lis­tang gu­tom sa mga kikback. Ma­gi­ging la­long su­nud-su­nu­ran ito sa mga iti­na­tak­dang pa­ta­ka­ran ng mga da­yong insti­tu­syong pam­pi­nan­sya at gub­yer­no sa la­long ka­pin­sa­la­an ng so­be­ran­yang e­ko­nom­ya at pat­ri­mon­ya ng ban­sa.

3. La­long la­la­ga­nap at lan­ta­ran ang ko­rap­syon nga­yong taon ka­sa­bay ng na­pa­ka­la­king pon­dong pam­ba­yan na ibi­nu­bul­sa ng mga tau-tau­han, kro­ni at al­ya­do sa pu­li­ti­ka ni Du­ter­te sa an­yo ng pork bar­rel, mga ku­pit sa mga kontra­ta ng gub­yer­no, su­hol at “fin­ders fee” sa mga pro­yek­to ng gub­yer­no. La­long di pa­ni­ni­wa­la­an ang pag­ku­kun­wa­ring an­ti-ko­rap­syon ni Du­ter­te.

Ang prob­le­ma ng la­ga­nap na is­mag­ling at pag­ga­mit ng dro­ga ay la­lo pang la­la­la ma­ta­pos tu­wi­ran at ga­nap na kontro­lin ng kri­mi­nal na pang­ka­tin ni Du­ter­te ang ismagling ng sha­bu. La­long isu­su­ka ng ba­yan ang “drug war” ni Du­ter­te ka­sa­bay ng la­long pag­si­dhi ng ma­ra­has na sa­gu­pa­ang sang­kot ang pu­lis pa­ra sa “te­ri­tor­yo” ng mga sin­di­ka­to. Ang kan­yang mga pa­nga­kong ta­ta­pu­sin ang prob­le­ma sa dro­ga ay lu­bos na ma­la­lan­tad na isang ma­la­king ka­lo­ko­han.

4. Ipa­ma­ma­ma­las ni Du­ter­te ang mas ma­la­lang pa­nga­nga­yu­pa­pa sa US, la­lu­na sa usa­ping mi­li­tar. La­la­ki ang pa­pel ng mga ta­ga­pa­yong mi­li­tar ng US sa kontra­-re­bo­lu­syo­nar­yong dig­ma (Oplan Ka­pa­ya­pa­an at NISP 2018) na naka­pad­ron sa doktri­na ng US. Dag­dag pa, sa ha­rap ng tu­mi­tin­ding ge­rang pang­ka­la­ka­lang US-Chi­na at tu­mi­tin­ding ten­syon sa South Chi­na Sea, la­long si­si­gu­ru­hin ng US ang ma­hig­pit na kontrol sa Pi­li­pi­nas sa pa­ma­ma­gi­tan ng re­hi­meng Du­ter­te pa­ra ga­mi­ting lun­sa­ran ng mga ope­ra­syong mi­li­tar at pag­pa­pa­ki­tang-la­kas la­ban sa lu­ma­la­kas na pag­ha­mon ng Chi­na sa eko­nom­ya at mi­li­tar sa ka­pang­ya­ri­han ng US.

5. Alin­su­nod sa is­ke­mang dik­ta­dor ni Du­ter­te, la­yu­nin ni­yang su­pi­lin ang la­hat ng tu­mu­tu­tol sa kan­yang ti­ra­ni­ya sa pa­ma­ma­gi­tan ng crackdown la­ban sa mga li­gal na de­mok­ra­ti­kong pwer­sa ga­mit kap­wa ang open­si­bang li­gal na pag-a­res­to at pag­sa­sam­pa ng ga­wa-ga­wang ka­so at ekstra­hu­di­syal na pag­pas­lang sa mga ak­ti­bis­ta at mga li­der ma­sa. La­long ma­gi­ging wa­lang-ha­bas ang mga ata­ke la­ban sa mga de­mok­ra­ti­kong ka­ra­pa­tan kap­wa sa ka­lun­su­ran at ka­na­yu­nan. Pi­nag-ii­ba­yo ni Du­ter­te at ng AFP ang Red-tag­ging la­ban sa iba’t ibang de­mok­ra­ti­kong or­ga­ni­sa­syong ma­sa, al­yan­sa at gru­pong party-list na may par­ti­ku­lar na la­yu­ning had­la­ngang ma­ka­ku­ha ng pwes­to sa par­la­men­to ang mga prog­re­si­bo at big­yang-mat­wid ang ma­la­wa­kang pan­u­nu­pil. Na­ka­tak­dang ma­ging all-out war ni Du­ter­te ay ma­gi­ging to­tal war la­ban sa po­pu­la­syon sa ka­na­yu­nan ma­ta­pos idek­la­ra ni Du­ter­te ang pla­nong iba­lik ang ham­let­ting o pag­ko­kon­sentra at pag­kontrol ng po­pu­la­syon sa nga­lan ng “ka­pa­ya­pa­an at kaun­la­ran.”

6. La­long lu­lub­ha ang pan­li­pu­nan at pang-e­ko­nom­yang pag­du­ru­sa ng sam­ba­ya­nang Pi­li­pi­no ka­sa­bay ng pag­pa­pa­taw ng re­hi­meng Du­ter­te ng dag­dag na bu­wis, pag­lu­lus­tay ng pon­dong pam­pub­li­ko pa­ra sa la­long lu­ma­la­king mga gas­tu­sing mi­li­tar sa ka­pin­sa­la­an ng gas­tos pan­li­pu­nan, at pang­hi­hi­ram ng dag­dag na da­yong utang pa­ra sa di pro­duk­ti­bo at an­ti­-ma­ma­ma­yang mga pro­yek­tong pang-imprastruk­tu­ra. Ang mga pa­ta­ka­ran ni Du­ter­te ay mag­re­re­sul­ta sa la­long pag­si­rit ng pre­syo, pag­paium­bu­log ng gas­tos sa pa­mu­mu­hay, mas ma­la­lang ma­la­wa­kang di­semple­yo, na­pa­ka­ba­bang sa­hod at mga dis­lo­ka­syon sa ka­bu­ha­yan.

7. Ga­ga­tu­ngang la­lo ng pa­la­lang mga kun­di­syong pang-e­ko­nom­ya ang mas ma­la­la­king pro­tes­tang ma­sa nga­yong taon. Da­ra­mi ang mga pro­tes­ta at wel­ga sa mga pab­ri­ka la­ban sa pa­ta­ka­rang pi­gi­lan ang pag­ta­as ng sa­hod at bi­gong pa­nga­kong ta­pu­sin ang kontraktwa­li­sa­syo­n. Maaa­ring du­ma­lu­yong ang mga pro­tes­ta sa ha­rap ng ma­ta­rik na pag­bu­lu­sok ng pa­man­ta­yan sa ka­bu­ha­yan ng ma­ma­ma­yan bu­nga ng mas ma­sa­sa­mang pa­ta­ka­ran ni Du­ter­te sa eko­nom­ya, ga­yun­din ang mga pag­su­pil sa mga ka­ra­pa­tang de­mok­ra­ti­ko.

Ma­la­mang na su­mik­lab ang mga pro­tes­tang ma­sa sa ka­na­yu­nan la­ban sa mga abu­song mi­li­tar at sa pag­pa­pa­la­yas ni Du­ter­te at ng AFP sa mga mag­sa­sa­ka at pam­ban­sang mi­nor­ya sa ka­ni­lang lu­pa pa­ra big­yang-da­an ang mga pro­yek­tong pang-imprastruk­tu­ra, pan­tu­ris­mo at pang-e­ner­hi­ya at mga plan­ta­syon pa­ra sa oil palm at iba pang ta­nim na pang-eksport. La­long su­su­long ang pam­ban­sang ki­lu­san pa­ra sa tu­nay na re­por­ma sa lu­pa ka­sa­bay ng to­dong pag­lan­tad at pag­tak­wil sa hu­wad na prog­ra­ma sa re­por­ma sa lu­pa ng re­hi­men.

8. Ang is­ke­ma ni Du­ter­te pa­ra ipa­taw ang ha­ya­gang dik­ta­du­ra ay mag­bu­bu­nga ng la­long pag­la­pad ng nag­ka­kai­sang pren­teng an­ti-pa­sis­ta ng la­hat ng de­mok­ra­ti­kong pwer­sa. Ang ma­la­wa­kang pan­da­ra­ya pa­bor sa pi­pit­su­ging mga kan­di­da­tong mi­na­ma­nok ni Du­ter­te at la­long kon­so­li­da­syon ng kan­yang ka­pang­ya­ri­hang pam­pu­li­ti­ka ay mag­tu­tu­lak sa mga opo­si­syong par­ti­dong pam­pu­li­ti­ka na mas ak­ti­bong su­mu­long sa ekstra-par­la­men­tar­yong la­ra­ngan pa­ra la­ba­nan ang kanyang pag­ha­ha­ri.

Su­mu­long man o hin­di ang is­ke­mang dik­ta­du­ra ni Du­ter­te nga­yong taon pa­ra mo­no­pol­yo­hin ang ka­pang­ya­ri­hang pam­pu­li­ti­ka, ang kan­yang mga pag­ta­tang­ka ay la­long mag­pa­pa­hi­na sa kan­yang mga al­yan­sang pam­pu­li­ti­ka, la­lu­na sa pang­ka­ting Arro­yo na naggigiit ng mas ma­la­king ba­ha­gi sa bu­ruk­ra­ti­kong dam­bong.

Dag­dag pa, da­hil la­long na­ka­san­dal sa mga upi­syal mi­li­tar, la­long ini­la­la­gay ni Du­ter­te ang sa­ri­li sa git­na ng tar­get ng isang ku­de­ta o pag-a­lis ng su­por­ta ng sa­ri­li ni­yang mga lo­ya­lis­ta sa AFP o ng mga naa­pa­kan ng kan­yang pa­bo­ri­tis­mo.

9. Lu­ma­la­lim ang dis­gus­to sa loob ng AFP la­lu­na sa mga tro­pa at pa­ra­mi­li­tar sa ha­rap ng ma­la­lang ko­rap­syon ng mga upi­sya­l. Ba­nat na ba­nat ang mga pwer­sang mi­li­tar ni Du­ter­te. Ma­ra­ming ba­ha­gi ang na­gi­ging bul­ne­rab­le sa mga open­si­ba ng BHB. Lub­hang na­pa­pa­god at na­di­dis­kun­ten­to ang kan­yang mga tro­pang hin­di pi­nag­pa­pa­hi­nga sa wa­lang-a­wat na mga ope­ra­syong kom­bat at mga bi­gong open­si­bang mi­li­tar. Da­ra­nas ng ma­tin­ding ham­ba­los sa pu­li­ti­ka ang AFP sa ha­rap ng wa­lang-lu­bay at ma­gas­tos na mga pa­nga­ngan­yon at pag­hu­hu­log ng bom­ba at mga open­si­bang mi­li­tar na nag­re­re­sul­ta sa ma­la­wa­kang pag­la­bag sa mga ka­ra­pa­tang de­mok­ra­ti­ko at yu­mu­yu­rak sa ka­bu­ha­yan ng ma­sa.

10. Ang pa­nga­ko ni Du­ter­te na du­ru­gin ang BHB sa ka­la­git­na­an ng taon ay lu­bos na ma­bi­bi­go. Wa­la na si­yang anim na bu­wan. Nga­yon pa lang, hu­mu­hu­pa ang ka­ya­ba­ngan ng mi­li­tar at pu­lis sa pag­dek­la­ra ng “mas rea­lis­ti­kong” la­yu­nin na “ba­wa­san ang la­kas ng BHB” ba­go mag­ta­pos ang taon at mu­ling pag-u­sog ng ka­ni­lang tak­dang tar­get ng “pag­du­rog” sa 2022.

Nga­yong taon, ha­bang ti­na­ta­naw ng sam­ba­ya­nang Pi­li­pi­nas na ipag­di­wang ang ika-50 ani­ber­sar­yo ng ka­ni­lang tu­nay na huk­bo sa Mar­so 29, da­pat ipag­pa­tu­loy ng BHB ang pag­la­kas at pag­su­long ni­to ng re­bo­lu­syo­nar­yong ar­ma­dong pa­ki­ki­ba­ka sa buong ban­sa. Ang bwe­lo ng mga tak­ti­kal na open­si­ba ng BHB sa mga hu­ling bu­wan ng 2018 ay la­lo pang la­la­kas sa mga da­ra­ting na bu­wan at mag­ha­ha­tid ng mas ma­la­la­king big­was la­ban sa AFP at sa re­hi­meng Du­ter­te.
[/av_textblock]
[/av_three_fifth]

[av_two_fifth min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=” mobile_breaking=” mobile_display=” av_uid=’av-2oji50z’]
[av_social_share title=’Share’ style=’minimal’ buttons=’custom’ share_facebook=’aviaTBshare_facebook’ share_twitter=’aviaTBshare_twitter’ share_gplus=’aviaTBshare_gplus’ share_reddit=’aviaTBshare_reddit’ share_mail=’aviaTBshare_mail’ admin_preview_bg=” av_uid=’av-7bp50z’]

[av_hr class=’invisible’ height=’50’ shadow=’no-shadow’ position=’center’ custom_border=’av-border-thin’ custom_width=’50px’ custom_border_color=” custom_margin_top=’30px’ custom_margin_bottom=’30px’ icon_select=’yes’ custom_icon_color=” icon=’ue808′ font=’entypo-fontello’ admin_preview_bg=” av_uid=’av-1psok7n’]

[av_textblock size=” font_color=” color=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” av_uid=’av-jqoiynr6′ admin_preview_bg=”]
[gview file=”https://ndfp.org/wp-content/uploads/2019/01/20190107pi.pdf” height=”300px” width=”100%” save=”1″]
[/av_textblock]

[av_hr class=’invisible’ height=’50’ shadow=’no-shadow’ position=’center’ custom_border=’av-border-thin’ custom_width=’50px’ custom_border_color=” custom_margin_top=’30px’ custom_margin_bottom=’30px’ icon_select=’yes’ custom_icon_color=” icon=’ue808′ font=’entypo-fontello’ admin_preview_bg=” av_uid=’av-19reo2b’]

[av_magazine link=’category,694′ items=’9′ offset=’1′ thumbnails=’aviaTBthumbnails’ heading_active=’aviaTBheading_active’ heading=’Ang Bayan archive’ heading_link=’page,4308′ heading_color=’theme-color’ heading_custom_color=’#ffffff’ first_big=’aviaTBfirst_big’ first_big_pos=’top’ admin_preview_bg=” av_uid=’av-opm5ar’]
[/av_two_fifth]