Jose Percival Estocada Command
(Pahayag sa Pilipino at Hiligaynon)
Mahigit na sa anim na buwan, mula Oktubre 19, 2015, ng nanungkulan si Lt. Col. Leonardo Peña bilang commanding officer ng 61st Infantry Battalion, Philippine Army pero hanggang sa ngayon ay wala pa ring itong alam sa kasaysayan ng kanyang pinamumuang bataljon.
Sa isang pagtitipon ng mga mamamayan ng Bgy. Katipunan, Tapaz, Capiz na pinatawag ni Lt Col. Peña noong Abril 6, 2016 ipinagkaila nito ang mga karahasan at mga paglabag sa karapatang pantao ng mamamayan na kagagawan ng militarya laluna ng 61st IB, PA. Ayon kay Lt. Col. Peña na sa kapanahunan pa ng Philippine Constabulary (PC) nangyari ang mga karahasan at paglabag sa karapatang pantao na ipinaparatang ng mga mamamayan at hindi na raw nangyayari ito sa kasalukuyan dahil nagbago na at naging propesyunal na daw ang militära.
Para sa kaalaman ni Lt. Col. Peña, ang 61st IB, PA ay inilipat sa isla ng Panay mula sa isla ng Negros noong Nobyembre 2010 sa dahilang pinapalayas na ito ng mamamayang Negrense bunga ng kanyang mahabang listahan ng mga krimen laluna ang kasong pagpatay sa kay Benjamin Bayles, isang lider-manggagawa, sa Himamaylan City, noong Hunyo 14, 2010. Pinatunayan mismo ni Col. Edilberto Surante, Adjutant General ng Philippine Army, na ang dalawang suspek, si Pfc Rafael Cordova at Pfc Reygine Luas, ay pawang mga kasapi ng 61st IB, PA na pinamumunuan noon ni Lt. Col. Ricardo Bayhon.
Sa mahigit limang taon nang pananatili ng bedugong batalyong ito dito sa isla ng Panay nagpatuloy ang mga karahasan nito na lalong nagpahaba sa listahan ng kanyang mga krimen. Narito ang listahan ng mga malalaking krimen ng 61st IB, PA, laban sa mamamayang Negrense at Panayanon:
1. Nobyembre 11, 2002. Pagbihag at pagtortyur sa mga magsasaka na sina Moises Arcadeña, 62 taong gulang; ang kanyang mga anak na sina Eddie, Ely at Moreto; at sina Marcelito Romano at Demetrio Bitongga pagkatapos ng isang engkwentro sa pagitan ng NPA at Philippine Army sa Barangay Manlocahoc, Sipalay City.
Kasabay ng nabanggit na insidente ang pagharas sa mag-asawang sina Rodolfo at Gina Baylosis. Hinalughog ang tahanan ni Moreto Paborada at pinunit ang importanteng mga papeles kalakip na ang mga birth certificate, marriage certificate, diploma at mga dokumento ng kalabaw at motorsiklo. Ninakaw pa ang P500 nga nakatago sa aparador ng pamilya.
2. 2004: Pinatunayan ng isang fact-finding mission ng mga militanteng organisasyon at mga taong-simbahan ang 36 na mga kaso ng paglabag ng 61st IB sa karapatang pantao sa mga baryo ng Siaton, Negros Oriental.
3. Pebrero 2, 2004. Arbitraryo dinakip, pinailaim sa interogasyon at pagpreso sina Isabel Necesario, Julia Tabat at Medardo Sayosa, mga kasapi ng Bayan Muna at Anakbayan sa Bgy Molobolo, Cauayan, Negros Occidental. Pinagbintangan silang mga kasapi ng NPA matapos taniman ng bala at mga documento.
4. Mayo 28, 2006. Pagdukot sa kay Roberto Marapo at Dionelo Borres sa Bgy Andulaan, Ilog, Negros Occidental. Kinilala ang dalawang nagdukot na mga operatiba sa paniktik ng 61st IB.
5. 2006. Pamomomba, pag-istraping a ptaglikha ng iban pang karahasan, kasama sa 11th IB at 3rd Scout Ranger Company, sa 6 na barangay ng Calatrava, Negros Occidental na nagresulta sa pagbakwet ng 2,497 na mamamayan. Kasabay nito ang pagdakip at pagtortyur ng tatlong menor de-edad nga taga-Bgy Malanog, Calatrava at 2 pang sibilyan na sina Nathaniel Alesgar at Ruel Tapio.
6. Pebrero 22, 2010. Pagbaril sa kay Ronald Capitanea, public information officer ng Camindangan Small Farmers Association, sa Hacienda Mabuhay, Brgy Gil Montilla, Sipalay City, Negros Occidental.
7. Hunyo 14, 2010. Pagpatay sa kay Benjamin Bayles isang lider-manggagawa sa Himamaylan City, Negros Occidental.
8. Enero 11, 2011 – pananakot sa pamamagitan ng pagtutok ng baril sa kay Anabelle Loreno at sa apat nitong mga batang babae na mula tatlo hanggang 14 na taong gulang, sa Bgy Binolusan Grande, Calinog, Iloilo. Resulta nito, nasiraan ng pag-iisip ang 14-taong gulang na bata.
9. 2011 – 2012 – pagposisyon ng mga PDT units sa mga sentro ng baryo sa Tapaz at Calinog na naglagay sa panganib sa buhay ng mga mamamayan at gumambala sa kanilang pamumuhay. Sa panahong ito lumaganap ang pagkawala ng mga kalabaw at iba pang hayop ng magsasaka, dumami ang mga kaso ng pamomolestya at pagbuntis ng mga dalaga, lumaganap ang pornograpiya at pagdadala ng mga bayarang babae sa kanilang mga detatsment.
10. Marso 11, 2012 – pagpaputok ng M203 grenade launcher sa bahay ni Odloy Aguirre sa Tacayan, Tapaz, Capiz na nagresulta sa pagkapatay ng kanyang 6-taong gulang na bata na si Rodelyn Aguirre at pagkasugat ng 4-taong gulang na kapatid nito.
11. Oktubre 7, 2013 – pinaulanan ng putok ang bahay ni Kagawad Abelardo Diaz sa Nayawan, Tapaz, Capiz na ikinamatay ni Pastor Mirasol at pagkasugat ni Rolando Diaz, Sr..
12. 2013 hanggang sa kasalukuyan – Pananakot sa mga sibilyan laluna sa mga lider ng militanteng organisasyon ng katutubong Tumandok na mariing tumututol sa patuloy na pangangamkam ng 3rd Infantry Division, Philippine Army sa kanilang lupaing ninuno, lumalaban sa itatayong mapaminsalang proyektong mega dam sa Ilog Jalaur at Ilog Pan-ay, at sa mga nagpapatupad ng programa sa rehabilitasyon sa mga biktima ng superbagyong Yolanda.
13. 2010 hanggang sa kasalukuyan. Pamiminsala sang mga paray sa kaingin at iba pang pananim ng magsasaka sa panahon ng kanilang mga combat operations.
Ang nabanggit na mga pangyayari nagpapakita na sagad sa buto ng doktrina ng karahasan laban sa mamamayan ang mga opisyal at tauhan ng 61st IB, PA. Ang mga nakaraangg commanding officers nito, katulad kay Ret. Lt. Gen. Cabuay, ay mga bantog na pasistang ginantimpalaan ng matataas na posisyon dahil sa kanilang papel sa mga extrajudicial killings sa mga legal na lider-masa at progresibo na nagresulta daw sa pagpahina ng rebolusyonaryong kilusan.
Nagpapakita rin ito na “propesyunal” na sinungaling si Lt. Col. Peña. Hindi kataka-taka na wala ni kahit isang pumalakpak sa mga pinagyayabang ni Lt. Col. Peña pero napakalakas ang palakpak ng mga mamamayan ng Bgy Katipunan tuwing may magsalita at maglahad ng kanilang karanasan sa mga karahasang militar. Hindi rin kataka-taka na pinapalayas na ng taga-baryo ang 61st IB sa kanilang komunidad.
Ka Jurie Guerrero
Tagapagsalita
JPEC, NPA-Central Panay
—————–
LT. COL PEÑA, IGNORANTE SA KASAYSAYAN SANG 61ST IB
Masobra na sa anom ka bulan, halin nagligad nga Oktubre 19, 2015, sang nag-asumir si Lt. Col. Leonardo Peña bilang commanding officer sang 61st Infantry Battalion, Philippine Army pero tubtob subong wala ini sang hinalung-ong sa kasaysayan sang iya ginapamunuan nga batalyon.
Sa pagtilipon sang mga pumuluyo sang Bgy Katipunan, Tapaz, Capiz nga ginpatawag ni Lt. Col. Peña sadtong Abril 6, 2016 butigon nga ginpanginwala sini ang mga kalakasan kag mga paglapas sang tawhanon nga kinamatarung sang pumuluyo nga kahimuan sang militar kag labi na sang 61st IB, PA. Suno sa kay Lt. Col. Peña nga sa panahon pa sang Philippine Constabulary (PC) nagkalatabo ang ini nga mga kalakasan kag paglapas sa tawhanon nga kinamatarung nga ginareklamo sang mga pumuluyo kag wala na kuno ini nagakatabo sa subong bangud nagbag-o na kag nangin propesyunal na kuno ang militära.
Para sa ihibalo ni Lt. Col. Peña, ang 61st IB, PA ginsaylo diri sa isla sang Panay halin sa isla sang Negros sang Nobyembre 2010 bangud ginapalayas na ini sang pumuluyong Negrense bunga sang iya malaba nga listahan sang mga krimen labi na ang kaso nga pagpatay sa kay Benjamin Bayles isa ka lider-mamumugon, sa Himamaylan City, sadtong Hunyo 14, 2010. Gin-ako mismo ni Col. Edilberto Surante, Adjutant General sang Philippine Army, nga ang duha ka suspek, si Pfc Rafael Cordova kag Pfc Reygine Luas, lunsay mga katapo sang 61st IB, PA nga ginapamunuan sadto ni Lt. Col. Ricardo Bayhon.
Sa masobra lima ka tuig nga pagtener sang berdugo nga batalyon diri sa isla sang Panay nagpadayon ang iya mga kalakasan kag labi nga naglaba ang listahan sang mga krimen sini.
Yari ang listahan sang mga krimen sang 61st IB, PA, ang berdugo nga batalyon, batuk sa pumuluyong Negrense kag Panayanon:
1. Nobyembre 11, 2002. Pagbihag kag pagtortyur sa mga mangunguma nga sanday Moises Arcadeña, 62 anyos; ang iya mga anak nga sanday Eddie, Ely kag Moreto; kag sanday Marcelito Romano kag Demetrio Bitongga pagkatapos sang isa ka engkwentro sa tunga sang NPA kag Philippine Army sa Barangay Manlocahoc, Sipalay City.
Kadungan sang nasambit nga insidente ang pagharas sang mag-asawa nga sanday Rodolfo at Gina Baylosis. Ginlugas ang puluy-an ni Moreto Paborada kag ginpang-gisi ang importante nga mga papeles lakip na ang ang mga birth certificate, marriage certificate, diploma kag mga dokumento sang karabaw kag motorsiklo. Ginkawat pa ang P500 nga nakatago sa aparador sang pamilya.
2. 2004: Ginpamatud-an sang isa ka fact-finding mission sang mga militante nga organisasyon kag mga tawong-simbahan ang 36 ka mga kaso sang paglapas sang 61st IB sa tawhanon nga kinamatarung sa mga baryo sang Siaton, Negros Oriental.
3. Pebrero 2, 2004. Arbitraryo pagdakop, pag-interogar kag pagpreso kanday Isabel Necesario, Julia Tabat kag Medardo Sayosa, mga katapo sang Bayan Muna kag Anakbayan sa Brgy Molobolo, Cauayan, Negros Occidental. Ginpatu-patuan sila nga mga katapo sang NPA matapos gintamnan sang bala kag mga dokumento.
4. Mayo 28, 2006. Pagdukot sa kay Roberto Marapo kag Dionelo Borres sa Brgy Andulaan, Ilog, Negros Occidental. Nakilala ang duha sa mga nagdukot nga mga operatiba sa paniktik sang 61st IB.
5. 2006. Pagpamomba, pag-istraping kag pagtuga sang ibanpa nga kalakasan, upod sa 11th IB kag 3rd Scout Ranger Company, sa 6 ka barangay sang Calatrava, Negros Occidental nga nagresulta sa pagbakwit sang 2,497 ka pumuluyo. Kadungan sini ang pagdakop kag pagtortyur sang 3 ka menor de-edad nga taga-Brgy Malanog, Calatrava kag 2 pa ka sibilyan nga sanday Nathaniel Alesgar kag Ruel Tapio.
6. Pebrero 22, 2010. Pagtiro sa kay Ronald Capitanea, public information officer sang Camindangan Small Farmers Association, sa Hacienda Mabuhay, Brgy Gil Montilla, Sipalay City, Negros Occidental.
7. Hunyo 14, 2010. Pagpatay sa kay Benjamin Bayles isa ka lider-mamumugon sa Himamaylan City, Negros Occidental.
8. Enero 11, 2011 – pagpamahog paagi sa pagtaya sang pusil sa kay Anabelle Loreno kag sa iya apat ka mga kabataan mga babaye nga naga-edad sang tatlo asta 14 ka tuig, sa Binolusan Grande, Calinog, Iloilo. Nagresulta ini sa paglain sang pamensaron sang 14-anyos nga bata.
9. 2011 – 2012 – pagposisyon sang mga PDT units sa mga sentro sang baryo sa Tapaz kag Calinog nga nagbutang sa katalagman sang kabuhi sang mga pumuluyo kag naghatag sang huol sa ila pagsinalayo. Sa amo nga mga panahon nagduging kinawatay sang karabaw kag iban pa nga kasapatan sang mangunguma, nagdamo ang kaso sang pagmolestya kag pagbusong sang mga kadalagahan, pagpalapta sang pornograpiya kag pagdala sang mga bayaran nga babaye sa ila mga detatsment.
10. Marso 11, 2012 – pagpalupok sang M203 grenade launcher sa balay ni Odloy Aguirre sa Tacayan, Tapaz, Capiz nga ginkamatay sang iya 6-tuig nga bata nga si Rodelyn Aguirre kag pagkasamad sang 4-tuig nga manghod sini.
11. Oktubre 7, 2013 – pagpaulan sang lupok sa balay ni Kagawad Abelardo Diaz sa Nayawan, Tapaz, Capiz nga ginkamatay ni Pastor Mirasol kag pagkapilas ni Rolando Diaz, Sr.
12. 2013 tubtob subong – Pagpamahog sa mga sibilyan labi na sa mga lideres sang militante nga organisasyon sang pumuluyong Tumandok nga nagapamatuk sa padayon nga pagpang-agaw sang duta sang 3rd Infantry Division, Philippine Army, nagapamatuk sa pagatukuron nga makahalalit nga proyekto nga mega dam sa Suba Jalaur kag Suba Pan-ay kag sa nagapatuman sang mga programa sa rehabilitasyon sa mga biktima sang superbagro Yolanda.
13. 2010 tubtob subong – Pagsamad sang mga paray sa kaingin kag mga pananom sang mangunguma sa panahon sang mga combat operations.
Ang nasambit sa ibabaw nga mga hitabo nagapakita nga latom sang doktrina sang kalakasan batok sa pumuluyo ang mga tinawo kag opisyal sang 61st IB. Ang mga nagliligad nga commanding officers sini, pareho sa kay Ret. Lt. Gen. Cabuay, mga bantog nga pasista nga ginpadyaan sang mataas nga posisyon bangud sang ila papel sa mga pagpangsalbeyds sang mga legal nga lider-masa kag progresibo nga nagresulta sa pagpaluya kuno sang rebolusyonaryo nga hublag.
Nagapakita man ini nga “propesyunal” nga butigon si Lt. Col. Peña. Indi katingalahan nga wala sang bisan isa nga nagpalakpak sa mga ginpabugal ni Lt. Col. Peña nga pagbag-o sang militarya pero mabaskog ang pamalakpak sang mga pumuluyo sang Bgy Katipunan sa tion nga may maghambal at magpautwas sang ila inagihan sa mga kalakasan militar. Indi man katingalahan kon ngaa ginapalayas na sang taga-baryo ang 61st IB sa ila nga komunidad.
Ka Jurie Guerrero
Tagpamaba
JPEC, NPA-Central Panay
