Grabe nga kaakig sang pumuluyo kay Duterte

Ang Bayan
November 21, 2024

Kon pwede lang, gingan-it na sang mga himata sang mga biktima sang peke nga gyera kontra-droga si Rodrigo Duterte sadtong nag-atubang siya sa pag-hearing sa Kongreso. Nagakulurog sa kaakig ang mga pamilya sa iya kaswal nga pagpangapin sa mga pagpamatay, pag-giit nga tanan nga mga biktima sang peke nga gyera mga “kriminal” kag lubos nga wala sang paghinulsol sa pag-utas niya sang mga kabuhi. Bisan indi sila kumportable nga makita kag makaupod siya sa isa ka kwarto, gin-antus nila ang presensya sang anay presidente agud ipakita sa iya nga andam sila nga igiit sa tanan nga patag ang ila panawagan para sa hustisya.

Makaduha ka beses na nga nag-atubang si Duterte sa pag-hearing sang lehislatura. Sadtong Oktobre 28, gingamit niya nga entablado ang pag-hearing sa Senado agud magyawyaw sang pila ka oras nga halos wala sang nagakontra. Katimbang ang pareho niya nga akusado nga mga senador, ginpakamalaut niya ang mga nagbuyagyag sa brutalidad kag kagarukan sang peke nga gyera kontra-droga. Liwat niya nga gintilawan nga himuon ini sa Kongreso sadtong Nobyembre 13. Sa kasubong nga pag-hearing, gin-ako niya ang “ligal kag moral nga salabton” sa peke nga gyera sa droga. Gin-ako niya ang pagluntad sang death squad sa Davao sadtong alkalde pa siya, pagpondo sa mga operasyon sang mga pulis, pagtalana sang upisyal para magpamuno sa grupo nga ginasiling nagpatuman sang “modelong Davao” sang ekstra-hudisyal nga pagpamatay sa pungsodnon nga sakop, pagpatay sang 6-7 ka tawo” kag madamo pa nga iban. Apang sang pamangkuton siya kaangot sa mga partikular nga mga kaso, wala siya sang madumduman, madumduman nga ngalan kag wala siya labot.

Ang matiplangon nga pahayag ni Duterte insulto indi lang sa mga pamilya sang mga biktima kag kaatubang niya nga mga kongresista, kundi sa bug-os nga pumuluyo. Ginpatiyog niya ang pumuluyo sa mga tinaga nga ligal agud ipanginwala ang personal nga salabton. Ginhangkat pa niya ang International Criminal Court (ICC) nga arestuhon na siya antes siya mapatay apang pagkatalikod, hugot niya nga ginagiit nga wala otoridad ang korte sa pungsod kag wala niya ini ginakilala. Sa pihak sini, wala sang pangduha-duha nga napamatud-an nga ang mga pagpatay sa idalum sang peke nga gyera kontra-droga patakaran sang iya rehimen. Tanan nga iya ginayawyaw sa Senado kag Kongreso pwede nga gamiton sang ICC agud mapasabat siya sa krimen batuk sa katawhan, suno sa mga abogado.

Panawagan sang mga abogado, mga demokratikong grupo kag grupo sang tawhanon nga kinamatarung, nga imbestigahan sang mga kongresista kon diin halin ang pondo nga ginpang-padya ni Duterte sa mga pulis kag death squad sa nabuyagyag nga “reward system” ukon sistemang padya. Gindun-an nila ang pag-usisa sa paggamit ni Duterte sa gina-uyatan niya sadto nga tuman ka dako nga confidential and intelligence funds. Naga-uyon man sila sa rekomendasyon sang isa ka anay senador nga pagbukas sa mga bank account sang pamilya Duterte agud makita ang pag-ilig sang pagpangsuhol sang mga drug lord nga Chinese sa ila.

Sa malawig nga away para sa hustisya, wala ginasigahum sang mga pamilya sang biktima nga makaangkon sang panahon nga ma-imbestigahan ini sang Senado kag Kongreso. Apang pamangkot nila, subong nga nagadamo na ang nagapamangkot, nga-a naghipos si Ferdinand Marcos Jr kag tuman ka dugay antes sila hatagan sang suporta?

Sobra na ka bastante ang ebidensya agud kasuhan kag lagson sang estado si Duterte, siling nila. Ang katungdanan nga ini indi dapat nabutang lang sa mga pamilya sang mga biktima. Gingiit man nila ang pagkilala sang otoridad kag imbestigasyon sang ICC nga andam nga magpagwa sang mandamyento de aresto batuk sa anay presidente kag iya mga kahimbon. Dapat na nga magbalik ang pungsod sa ICC agud mapadasig ang proseso, siling nila.

Gin-engganyo sang mga grupo ang Kongreso nga imbestigahan ang ginatos pa ka mga ektra-hudisyal nga pagpamatay sa mando ni Duterte batuk sa mga unyonista, aktibista kag tigpangapin sa tawhanon nga kinamatarung. Ang mga pulis kag upisyal nga imbolbado sa gyera kontra-droga amo man sila ang imbolbado sa mga ini. Sa maabot nga mga hearing, ihapag ang mga kaso sang pagpamatay sa siyam ka aktibista sa Southern Tagalog sa ginatawag nga “Bloody Sunday Massacre.”

Sa mga adlaw sang pag-hearing kon diin mayor nga bisita si Duterte, nagpatigayon ang mga demokratikong grupo, lakip ang mga pamilya sang biktima, sang mga hublag agud ipanawagan ang pagbilanggo sa iya.