Omaygad, salad!” “Kag ano na linupak!” “Hala, may pansit kag tinapay pa.” Mga tinaga nga nahambal sang mga kaupod nga nagakinagamo sa mga dala nga pagkaon ni Manoy Tano.”Oy, ang may sip-on indi pag-badyetan sang salad basi mapasmo, akon na lang,” sunlog ni Ka Ding, dayon kadlaw. “Daw gindala nyo na diri ang bug-os nga handa sa birtdeyhan, Manoy!”
Nagahulag ang yunit ni Ka Ding sa mga barangay sa Camarines Norte nga nakapaidalum sa Mobile Community Support Service Program sang militar. Sa subong, duha ka batalyon ang nakapakat sa bug-os nga probinsya, ang 85th IB kag 16th IB sa idalum sang 2nd ID nga naka-hedkwarter naman sa banwa sang Guinayangan, Quezon. Ang mga ini ang kabahin sang Joint Task Force sa Quezon-Bicol Zone nga gintukod sa desperado nga pagtinguha sang Armed Forces of the Philippines (AFP) nga wasakon ang armadong kahublagan sa dulunan sang Quezon kag Camarines Norte.
Gindeklarar sang AFP nga “insurgency-free” ang Quezon sadtong Hulyo 2023 kag ang Camarines Norte sadtong Enero 2023. Apang, nasumpong ini sa ginpatigayon nga ambus sang BHB sa Quezon sa tuig nga ini.
Sa pihak sang panibag-o nga bulwak sang militarisasyon sa lugar, madasig nga naka-adoptar ang yunit sang BHB. Indi na nangin sablag ang masami nga presensya sang kaaway kag ginapangibabawan ini paagi sa pagpasanto sang mga pamaagi sa paghilikuton masa. Siling gani ni Ka Anding, giya pampulitika sang yunit, “Tan-awon naton nga positibo ang hulag sang kaaway tungod nagaduso ini sa aton nga magpalapad sang aton ginahulagan kag masa nga gina-angutan. Sin-o bala ang magdahum nga mainit pa gihapon ang pagbaton sa aton sang masa diri sa Baryo Ligaya?”
Pila ka tuig na nga wala naagihan sang ano man nga yunit sang BHB ang Ligaya. Apang sa pagbalik sang yunit ni Ka Anding, mainit ini nga ginbaton sang sadto mga katimbang sang hukbong bayan. Isa sa mga mainit nga nagsug-alaw sa ila si Tay Monsur, nga sadto ginabasehan sang mga kaupod kag katapo sang milisyang bayan.
Kabahin man sadto sang baseng masa si Manoy Berting, nga naangutan sang mga kaupod sang masugata niya sa dalan ang nagapanyaga sadto nga Pulang hangaway. Sa estoryahanay, nakilal-an sang isa ka kaupod ang pamilya ni Manoy Berting bilang isa sa mga sadto ginaangutan sang hukbo. Pagkatapos sang madugay kag maunod nga kamustahan kag estoryahanay, gin-imbitahan ni Manoy Berting ang mga kaupod nga temporaryo nga magkampo sa iya duta.
“Maayo didto, kaupod, wala man to gina-agihan sang mga rekorida (sang militar),” siling niya. Nagpasugot ang yunit kag nagdugay sang pila ka adlaw sa lugar. Ang panahon nga ini ginpatungod sang mga kaupod sa hilikuton produksyon, pagbulig sa pag-bunot sang lubi kag paglukat sang kopra. Nakalunsar man ang mga Pulang hangaway sang sosyal nga imbestigasyon sa komposisyon sa baryo kag paghibalo sa mga hambalanon sa ekonomiya sang mga residente. Patimaan nga wala nagakawasak ang salig sang masa sa ila hukbo, hungod nga ginpangita sang mga residente ang yunit para iplastar ang ila nga gina-antus nga mga problema sa duta kag mga malain nga elemento sa baryo.
Indi matago sang masa ang ila pagkalangkag nga ma-estorya ang mga Pulang hangaway pagkatapos sang malaba nga panahon nga wala sila maangutan. Halos kada adlaw may yara sila nga ginapadala nga sud-an, kararuton kaangay sang San Fernando (kapamilya sang gabi) kag saging para sa meryenda. Lubos ang pagpasalamat sang mga kaupod sa madalum nga suporta nga ginhatag sang masa sa rebolusyon.
Ang inagihan sang yunit sa hilikuton masa sa Baryo Ligaya tampa sa katontohan nga ginahambal sang pasistang AFP nga “pahubsan ang tubig, agud mag-guwa ang isda,” deklarar sang yunit. Indi bisan san-o man mahubsan ang tubig halin sa buhi nga tuburan paano man ini tinguhaan nga pahubsan.
“Ang pumuluyo nga ginapigos kag ginahimuslan ang nagaserbe nga tuburan sang tubig sang armadong rebolusyon,” paathag ni Ka Anding. “Ang wala sang kasubong nga katalum sang krisis sang pagpamigos, pagpang-ulipon kag pagpanghimulos sa malapad nga masang Pilipino ang ginahalinan sang tuburan nga ini. Tayuyon ini nga maga-ilig para sa rebolusyon tubtob sa kadalag-an.”
