Omaygad, salad!” “Ug unsa na, nilupak!” “Hala, naa pay pansit ug pan.” Mga pulong nga nabuy-an sa mga kauban nga nagkayamukat sa dalang pagkaon ni Manoy Tano. “Oy, ang may sip-on dili na bahinan og salad kay basin mapasma, ako na lang,” pasiaw ni Ka Ding, sabay katawa. “Murag gidala naman siguro nimo ang tibuok handa sa birthday, Manoy!”
Nagalihok ang yunit ni Ka Ding sa mga barangay sa Camarines Norte nga nakapailalum sa Mobile Community Support Service Program sa militar. Sa kasamtangan, duha ka batalyon ang nakadeploy sa tibuok prubinsya, ang 85th IB ug 16th IB ilalum sa 2nd ID nga nahimutang sa Camp Capinpin sa Tanay, Rizal ug 201st IBde nga nakaestasyon sa Guinayangan, Quezon. Ang maong mga batalyon kabahin sa Joint Task Force sa Quezon-Bicol Zone nga gitukod sa Armed Forces of the Philippines (AFP) aron tapuson ang armadong kalihukan sa utlanan sa Quezon ug Camarines Norte.
Gideklara sa AFP nga “insurgency-free” ang Quezon niadtong Hulyo 2023 ug ang Camarines Norte niadtong Enero 2023. Apan, napanghimakak kini sa ambus nga gihimo sa BHB sa Quezon adtong tuiga.
Taliwala sa bag-ong bwelo sa militarisasyon sa lugar, dali nga nakapahaum ang yunit sa BHB. Wala na sila nagpahikot sa pirming presensya sa kaaway ug gipatigbabawan kini pinaagi sa pagpahaum sa mga pamaagi sa gimbuhatong masa. Matud pa ni Ka Anding, giyang sa pulitika sa yunit, “Tan-awon nato nga positibo ang lihok sa kaaway tungod kay nagtukmod kini kanato nga magpalapad sa atong malihukan ug masang mahimamat. Kinsa bay magdahom nga mainiton gihapon ang pagdawat kanato sa masa dinhi sa Baryo Ligaya?”
Pipila ka tuig nang wala maagian sa unsamang yunit sa BHB ang Ligaya. Apan, sa pagbabalik sa yunit ni Ka Anding, mainiton silang gidawat sa mga kanhi kaabag sa hukbong bayan. Usa dinhi si Tay Monsur nga kanhi ginabasehanan sa mga kauban ug myembro ng milisyang bayan.
Kanhi usab kabahin si Manoy Berting sa baseng masa, nga nalinyahan sa mga kauban dihang iyang naagian ang naniudto nga mga Pulang manggugubat. Sa enistoryahay, nailhan sa usa ka kauban ang pamilya ni Manoy Berting isip usa sa kanhing kontak sa hukbo. Human ang dugay-dugay ug undanon nga kumustahan ug estoryahanay, giimbitahan ni Manoy Berting ang mga kauban nga temporaryong magposte sa iyang yuta.
“Maayo didto, kauban, dili pud to agianan sa rekorida (sa militar),” matud niya. Misugot ang yunit ug milungtad sila og pipila ka adlaw didto. Gigahin nila kini nga higayon sa gimbuhatong produksyon, pagtabang sa pagbunot sa lubi ug paglukad og kopra. Nakalunsad usab ang mga Pulang manggugubat og katilingbanong pagtuki bahin sa komposisyon sa baryo ug paghibalo bahin sa mga ekonomikanhong isyu nga giatubang sa mga residente. Timailhan kini sa dili matarog nga pagsalig sa masa ngadto kanila. Gipangita gyud sa ang mga residente ang yunit aron idangop ang ilang mga problema bahin sa yuta ug dautang elemento sa baryo.
Dili matago sa masa ang ilang pagka-eksayted maka-istorya ang mga Pulang manggugubat human dugayng panahon nga wala sila nabalikan. Halos adlaw-adlaw adunay sila’y padalang sud-an, lagutmon sama sa San Fernando (kapamilya sa gabi) ug saging pangmeryenda. Grabe ang pasalamat sa mga kauban sa lalum nga suporta sa masa sa rebolusyon.
Ang kasinatian sa yunit sa gimbuhatong masa sa Baryo Ligaya tamparos sa kabuang sa pasistang AFP nga “hubsan ang tubig aron molugwa ang isda,” deklara sa yunit. Dili gyud mahubsan ang tubig gikan sa buhi nga atabay sa bisan unsang pamaagi.
“Ang katawhang dinaugdaug ug pinahimuslan maoy nagsilbing tubod sa armadong rebolusyon,” pasabot ni Ka Anding. “Ang grabeng krisis sa pagpangdaugdaug, pagpanglupig ug pagpahimulos sa lapad nga masang Pilipino ang tinubdan sa maong atabay. Padayon kining magtubod alang sa rebolusyon hangtud sa kadaugan.”
