Reklamo agud kakason sa pwesto si Sara Duterte, ginpasaka sa Kongreso

Ang Bayan
December 7, 2024

Ginhapag sang 74 ka indibidwal kag tiglawas sang mga organisasyon ang isa ka impeachment complaint ukon pormal nga reklamo agud kuhaon sa pwesto si Vice President Sara Duterte sadtong Disyembre 4. Gin-endorso ang reklamo sang mga kongresista sang bloke nga Makabayan nga sanday France Castro, Rep. Arlene Brosas kag Rep. Raoul Manuel.

Nakabase ang reklamo sa “betrayal of public trust” ukon pagtraidor sa pagsalig sang publiko nga nakatungtong sa tatlo ka hambalanon: 1) ang pag-abuso, indi amo nga paggamit kag pagwaldas sa ₱612.5 milyon nga confidential funds; 2) sistematiko nga pagtabon sa krimen paagi sa hinimo-himo nga mga report, resibo kag dokumento nga ginpasa sa Commission on Audit (COA), kag 3) hungod nga pagpugong sa imbestigasyon kag pagbusisi sang Kongreso.

Kadam-an sa mga detalye sang pagtraidor nga ini nagtuhaw sa mga pagbista nga ginpatigayon sang Committee on Good Governance and Accountability sang Kongreso nga nagbusisi sa paggasto ni Sara Duterte sa pondo sang Office of the Vice Presidente (OVP) kag Department of Education (DepEd). Nangin sentro sang pagbista ang maanomalya nga paggamit sang confidential and intelligence funds (CIF) sang duha ka opisina.

Sa pito ka pagbista nga ginpatigayon sang komite halin Septyembre tubtob Nobyembre, ginpakita ni Duterte kag iya mga upisyal ang pagpakatig-a sa imbestigasyon agud palagyuhan ang ila salabton. Pila ka beses nga nagpamalibad si Duterte kag iya mga upisyal sa pagpatawag sang Kongreso. Sa isa ka pagbista, nagpamalibad pa nga magsumpa si Duterte kag nagsiling nga “pamulitika” lang ang pagbusisi sa iya paggamit sang pangpubliko nga pondo. Imbes nga sabton ang mga pamangkot sang kongresista,pasulit-sulit man nga nagbinutig ang iya mga upisyal agud takpan ang mga anomaliya sang ila amo.

Sa mga pagbista, napamatud-an nga gingasto ni Duterte ang ₱125 milyon nga confidential funds sa sulod sang 11 ka adlaw sa indi maathag nga mga pamaagi. Mayoriya sini (₱73 milyon) ginapabalik sang COA tungod sa indi amo nga paggamit, pareho sang paggasto sa pagkaon, medikal kag tuman ka dako nga arkila sa mga “safe house.” Nabuko man ang pagpangayo ni Duterte sang mga sulat-sertipikasyon para tabunan ang ginkawat niya nga ₱150 milyon nga ginpagwa niya nga gingasto para sa mga Youth Leadership Seminar (YLS) sang Armed Forces of the Philippines.

Duha ka beses nga gintilawan sang iya chief-of-staff nga si Zuleika Lopez nga punggan ang COA nga ihatag ang mga dokumento kaangot sa confidential funds sa Kongreso. Tungod sa pag-upang niya sa gahum sang kongreso, ginpapanaugan si Lopez sang tubtob 10 ka adlaw nga detensyon. Nagtuga sang gamo si Duterte sang upangan kag punggan niya ang pagsaylo kay Lopez sa prisohan sang kababaehan sa Mandaluyong. Nagresulta ini sa gitgitanay sa tunga sang mga gwardya militar ni Duterte kag mga upisyal sa seguridad sang Kongreso kag pulis. Ginkasuhan sang PNP ang mga gwardya ni Duterte sang direct assault (direkta nga pag-atake), pagsikway sa otoridad kag grave coercion (malala nga pagpamilit). Nagresulta man ini sa pagkakas kag pag-ilis sang AFP sa iya mga gwardya militar.

Sa dalagan sang mga pagbista, nagtuhaw ang tuman ka damo nga mga iregularidad sa dokumento kag proseso, pareho sang linibo ka mga resibo nga wala sang pirma, himo-himo nga mga ngalan pareho sang “Mary Grace Piattos” kag madamo pa nga iban. Isa pa ka indi mapatihan ang pag-notaryo sang isa lang ka abogado sang halos tanan nga mga dokumento sang OVP kag DepEd. Nagtuhaw man ang pagtinguha nga pagpanuhol ni Duterte sa mga upisyal sa DepEd agud pasunoron sila sa mga proseso nga gintalana niya sa pagbakal sang mga kompyuter kag libro sang departamento. Ginhatagan man sang igtalupangod sang mga kongresista ang paghabok sang pondo nga gingasto sang OVP, ilabi na sa mga “sattelite office” sini.

Suno sa Makabayan, indi simple nga teknikal nga paglapas sa proseso sang paggasto kundi sistematiko nga paggarnatsar kag pagpangawat sa kaban sang pungsod ang ginhimo ni Duterte. Dapat suno sa ila nga pahalinon siya sa pwesto kag lubos nga i-diskwalipika sa pag-uyat sang ano man nga pwesto sa gobyerno.

Panawagan sang grupo nga madasig nga sabton sang Kongreso ang ginpahag nga reklamo kag maukod nga subaybayan sang pumuluyo ang proseso. Kadungan sang panawagan para sa pagpasabat kay Duterte ang panawagan nga untaton ang tanan nga confidential funds nga nangin bulugasan lang sang mga yara sa poder.