20 ka tuig nga wala-untat nga kalakasan kag pagpang-agaw sang kadutaan sa Hacienda Luisita

Ang Bayan
November 21, 2024

Ginadumdom sang lain-lain nga organisasyon sang mga mamumugon sa uma, pamatan-on, kag tawong simbahan ang ika-20 nga anibersaryo sang masaker sa Hacienda Luisita sadtong Nobyembre 16. Matingkad sa pag-komemorar ang paghatag sang pasidungog sa mga martir sang welga kag ang mga ginpamatay nga nagasuporta sa away sang mga mamumugon sa uma pareho nanday Bishop Alberto Ramento kag Fr. William Tadena sang Iglesia Filipina Independiente (IFI), Ricardo Ramos, Marcelino Beltran, Abel Ladera, kag iban pa.

“Masakit pa gihapon sa tagipusoon ang pagdumdom sa masaker bisan nga 20 ka tuig na ang nakaligad,” pahayag sang isa ka katapo sang Alyansa ng Magbubukid sa Asyenda Luisita (AMBALA).

“Sa 20 ka tuig, nag-abot na sa 20 ang nag-ula sang kabuhi sa pakig-away para duta, wala naton ini gina-usikan, kundi, ang ginbunyag nila nga dugo, subong nagabunga sang bag-o nga mga henerasyon sang magapadayon kag magaseguro sang kadalag-an sang aton pakig-away,” pangako sang isa ka lider sang AMBALA. Pito sa mga namartir napatay sa mismo adlaw sang masaker kag 13 sa masunod nga mga tuig sang pakig-away.

Sadto pa 2012 nangin pinal ang desisyon sang Korte Suprema nga ipanagtag ang halos 5,000 ka ektarya sa 6,453 ka ektarya sa kabug-osan nga asyenda. Sa atubang sini, wala untat ang pagmaniobra sang mga pamilya nga agalon mayduta nga Cojuangco-Aquino, gamit ang mga korte, laye, pusisyon nila sa gobyerno, kag ang militar, pulis kag iban pa nga mapiguson nga ahensya sang estado agud punggan ang pagpanagtag sang duta. Kakunsabo ang mga sunod-sunod nga rehimen, ginpaidalum sang pamilya sa lain-lain nga iskema sang kumbersyon ang duta kag ginpasulod ang bag-o nga manug-agaw kaangay sang mga Floreindo kag Aboitiz.

Pinakaulihi sa mga maniobra sini ang pagkansela sang rehimen Marcos Jr sa Notice of Coverage nga ginpa-guwa sang Department of Agrarian Reform sadtong 2014 nga nagasakop sang 318 ka ektarya nga gin-agaw sang Tarlac Development Corporation sang mga Cojuangco. Kabahin ang duta sa gina-agaw sang pamilya Ayala nga 588 ka ektarya nga plano sini nga ikumbert sa komersyal nga espasyo. Sadtong 2019, ginsugdan sini nga idemolis ang mga balay sang mangunguma sa Barangay Central sa asyenda. Yara sa 987 ka pamilya ang nagahana nga palayason sang proyekto.

Pagbawi sa mga kadalag-an, padayon nga pagpakig-away

Wala untat ang kalakasan batuk sa mga mamumugon sa uma. Bisan ang pag-komemorar sadtong Nobyembre 16 gintilawan sang militar, pulis, lokal nga gobyerno kag NTF-Elcac nga punggan. Suno sa AMBALA, Hulyo pa nila ginpahibalo kag ginpa-reserba ang covered court nga pagahiwatan tani sang pagtililipon, apang kalit nga naglunsar sang ‘medical mission’ ang 3rd Mechanized IB kaupod ang ginasuka nga traidor nga lider sang AMBALA kag ahente sang NTF-Elcac nga si Florida Sibayan.

“Ining si Florida Sibayan,…ginakwartahan ang mga katapo sang AMBALA kag mga simple nga mamumugon sa uma. Kuno nagapanghatag sang relief, papirmahon kag ipresentar bilang surrenderee nga NPA (New People’s Army). Para sa ano? Para sa padya. Amo na ka nabaw ang pagkatawo sang traidor nga ina,” siling sang isa ka lider sang AMBALA.

Pagkatapos sang aktibidad, gin-report sang residente nga nagabalay-balay ang mga soldado sang 3rd MIB, kaupod si Sibayan, agud hadlukon ang mga nagpakigbahin sa pagkomemorar. Isa sa gin-target ang pamatan-on nga si RV Bautista, katapo sang mga Kabataang Demokratiko ng Asyenda Luisita (SAKDAL), nga kuno nakuhaan siya sang militar sang bidyo nga tumalambong sa aktibidad. Antes sini, isa ka mangunguma halin sa Asturias, Hacienda Luisita ang ginpamangkot sang militar kon kanday sin-o ang nagtambong sa pag-komemorar.

Sa pihak sini, mabaskog ang panindugan sang mga mamumugon sa uma nga uyatan ang mga nangin kadalag-an sa nagligad kag ginpadayon ang pakig-away.

“Bisan ano nga pagpang-ipit pa ang himuon nila, tubtob nagaluntad ang basehan sang mamumugon sa uma nga makig-away, magapadayon pa gihapon kami kag ang mga pamatan-on nga maga-uyat sang pakig-away,” siling sang isa ka lider sang AMBALA.

Sa subong,nagapadayon ang mga bungkalan sang mga mamumugon sa uma sa lain-lain nga bahin sang asyenda agud pangapinan ang ila kinamatarung sa duta.