Pagpalayas sang San Miguel Corporation sa mga tumandok sa sur sang Palawan

Ang Bayan
November 7, 2024

Nagapakig-isa ang National Democratic Front (NDF)-Palawan sa pagpangapin sa duta nga ginpanubli sang mga pungsodnon nga minorya nga Molbog kag Palaw’an sa Barangay Bugsuk, Balabac, Palawan nga gina-agaw sang San Miguel Corporation (SMC) ni Ramon Ang. Ginapalayas ang mga tumandok sa kadutaan agud tukuran sang negosyo nga eko-turismo sang SMC.

Pagpang-agaw sang kadutaan para sa eko-turismo

Gina-agaw sang SMC ang duta para hatagan dalan ang pagtukod sang Bugsuk Island Resort, isa ka proyekto nga eko-turismo nga nagasakup sang masobra sa 5,500 ka ektarya. Ginkunsabo sang SMC ang lokal nga mga ahensya kag upisyal agud iduso ang engrande nga proyekto sini sa kahalitan sang mga tumandok.

Ginkakas sang Department of Agrarian Reform ang 10,821 ka ektarya nga kadutaan sa Barangay Bugsuk kag Pandanan sa sakup sang programa sa repormang agraryo agud hatagan sang dalan ang konstruksyon sang resort. Ginpahibalo lang ang desisyon nga ini sa mga residente kag kaupod nga demolisyon sang ila komunidad sadtong Hunyo 27.

Nagpagwa sang resolusyon ang Sangguniang Bayan sang Balabac agud suportahan ang proyekto. Sunod sini, nagpagwa ang Department of Environment and Natural Resources sang Environmental Compliance Certificate (ECC) nga nagapahanugot sa pagtukod sang resort.

Sa bahin sang mga residente sa Bugsuk, bangungot nga nagakasulit sa rehimen sang anak sang diktador ang subong nga peligro. Una na sila nga ginpalayas sang rehimen Marcos Sr halin sa Bugsuk sadtong 1974, 50 ka tuig na ang nakaligad, agud ihatag sa kroni sini nga si Eduardo Cojuangco Jr ang kadutaan agud paboran ang negosyo nga talamnan sang hybrid nga lubi. Si Cojuangco ang sadto tag-iya sang SMC.

Ang kaso sang Barangay Bugsuk pamatuod sang pagkadunot sang Comprehensive Agrarian Reform Program Extension with Reforms (CARPER) sang reaksyunaryong gubyerno. Wala gani ini nakabulig sa pagpangapin kag pagkilala sang ila duta nga ginpanubli ang Indigenous Peoples’ Rights Act kag ang napaidalum diri nga Certificate of Ancestral Domain Title.

“Dapat padayon nga ipakigbato sang pumuluyo sang Bugsuk ang ila kinamatarung sa duta nga ginpanubli, palangabuhian kag puluy-an sa lain-lain nga pamaagi,” pahayag sang NDF-Palawan.

Iban pa nga pagpalayas sa Balabac

Magluwas sa kaso sang Barangay Bugsuk, naga-atubang man sang pagpalayas kag pagpamigos ang mga pungsodnon nga minorya sa banwa sang Balabac sa Palawan tungod sa pagtukod sang mga base kag pasilidad militar sang US sa probinsya. Desperado ang imperyalismong US nga palayason ang mga residente sang Balabac agud hilway sini nga gamiton ang isla bilang estratehiko nga base kag pasilidad militar sini sa ginaluto nga gyera batuk sa China.

Isa ang isla sang Balabac sa siyam ka “ginkasugtan nga lokasyon” sa idalum sang EDCA. Ang amo nga isla ang pinakadako sa mga isla nga napasulod sa banwa sang Balabac. Yara sa sur sidlakan ini sang isla sang Bugsuk.

Sa subong, malapit na nga matapos ang konstruksyon sang Balabac Military Runway kag isa ka command and control center. Ginpadasig man ang pagpalapad kag pagpadalum sang pantalan sa pihak nga bahin sang Balabac Island para himuon nga hedkwarter sang mga dalagko nga barko pang-gyera sang US. Ang ginatukod nga base sa Balabac ang pinakalapit sa gina-agawan nga Mischief Reef, kon diin nagtukod ang China sang artipisyal nga isla nga may mga pasilidad kag instalasyon militar.

Suno sa NDF-Palawan, sa atubang sang pagpang-agaw makatarunganon lang nga pangapinan sang mga tumandok ang ila duta nga ginpanubli sa lain-lain nga patag sang paghimakas, halin sa ligal, mala-ligal, armado kag indi-armado agud punggan ang pagpang-agaw sang mga burgesya kumprador kag pagpagsilabot sang imperyalismong US diri.