Makawasak nga pagmina, kriminal nga ginaduso sang rehimen Marcos

Ang Bayan
November 7, 2024

Sa tunga sang mga trahedya nga dala sang mga mabaskog nga bagyo, hangin kag pag-ulan, maka-ulugot ang padayon nga pagduso sang rehimen Marcos sa mga patakaran neoliberal nga makawasak sang kapalibutan kag nagadulot sang kahalitan sa pumuluyo. Sadtong Oktobre 17, samtang lumos sa baha ang madamo nga bahin sang pungsod kag nagahana ang mas makahalalit pa nga kalamidad, ginpatigayon sang Chamber of Mining of the Philippines, katimbang ang mga upisyal sang rehimen Marcos, ang isa ka kumperensya para pabaskugon pa ang makawasak nga pagmina sa pungsod.

Kakoros sang mga kumpanya sa pagmina, ginaduso ni Marcos ang kongreso nga padasigon ang pagpasar sang hagna nga naga-amyenda sa laye sa pagmina. Ginapalusot ang hagna nga ini sa tabon sang pagdugang sang buwis sa sektor kag paglagas sang mga bentaha sa demand para sa mga “kritikal nga mineral” para sa mga sistema sang “sustenable nga enerhiya” sa pangkalibutanon nga merkado. Ang matuod, ang nagapanguna nga katuyuan sini ang halugan ang mga rekisito sa pag-atipan sa kapalibutan kag mga komunidad para padayon nga engganyuhon ang pagsulod sang dumuluong kapitalista.

Sadto pa 1995 lubos nga ginbuksan ang manggad sang Pilipinas sang pahanugutan sang Philippine Mining Act ang 100% nga pagpanag-iya sang mga dumuluong kapitalista sa mga operasyon sa pagmina sa pungsod. Tatlo ka dekada na nga nagabulos-bulos ang mga higante nga kumpaniya sa pagmina sang US, Australia, Canada, Japan kag sini lang sang China, sa pagkalbo sang kalasangan kag pagbuslot sang mga bukid sa pungsod.

Minilyon ka ektarya na ang ila ginwasak nga kadutaan kag kalasangan, kahimbon ang lokal nga mga dalagko nga burgesya kag burukrata kapitalista. Halos tanan ukon 97% sang ginamina ginapaguwa sa pungsod agud iproseso kag indi mapuslan sang lokal nga ekonomiya. Sadtong 2021, naglab-ot sa $5.2 bilyon ang balor sang mineral nga gin-eksport, nagapanguna sa saway, bulawan kag nickel. Sa pihak sini, wala pa 1% ang kontribusyon sang pagmina sa lokal nga produksyon, kag nagapablin nga lakip sa pinaka-pigado ang mga komunidad kon diin yara ang pinakadalagko nga minahan.

Sadtong Abril 2023, ginmando ni Marcos nga “pasimplehon” ang proseso sa pagkuha sang mga permit para makamina. Lakip sa nagabenepisyo sa mando nga ini ang Sagittarius Mines, Inc, Philex Mining Corporation, St Augustine Gold & Copper Ltd, RTG Mining kag IDM International – mga kumpaniya nga naga-atubang sang madamo nga reklamo halin sa mga tigpangapin sa kapalibutan, tawong-simbahan kag pumuluyo sa mga komunidad nga ginahalitan sang ila mga operasyon.

Sunod sini ang pagpirma ni Marcos sa isa ka kasugtanan sa US para lubos nga palaparon ang pagmina sang nickel, isa ka “kritikal nga mineral” sa paghimo sang mga baterya para sa mga salakyan nga ginapadalagan sang kuryente ukon e-vehicle. Ginapatigayon ang pagpangkutkot sang mineral nga ini sa pamaagi nga open pit, nga isa ka pinaka-mapangwasak sa kalasangan kag kabukiran. Pinakadako sa mga ini ang minahan sa Surigao del Norte (Taganito) kag Palawan (Rio Tuba) nga pareho nga ginapanag-iyahan sang Nickel Asia Corporation sang pamilya Zamora, kag sa Sibuyan Island sang Altai Mining Philippines Inc nga ginapanag-iyahan naman sang pamilya Gatchalian. Ginhatagan sang permit ang mga kumpaniya nga nagamina sang nickel bisan sa mga lugar nga protektado sang laye, lakip ang watershed areas ukon deposito sang tubig. Madugay na nga dako nga ginakuhaan sang mga kapitalista nga pungsod ang Pilipinas sang nickel (ikaduha, sunod sa Indonesia), kag madamo na nga kalalat-an ang gindulot sang pagmina sini sa pungsod.

Indi makatilingala nga todo-todo nga ginaduso ni Marcos ang “pagpapagsik” sang pagmina. Madamo nga kumpaniya nga imbolbado sa pagbukas sang bag-o nga mga minahan ginapanag-iyahan sang mga Romualdez, lakip ang pakaisa niya nga si House Speaker Martin Romualdez. Pila lang diri ang Benguet Mining Corporation, Bright Kindle Resources kag Marcventures Holdings Inc nga lunsay nakapaidalum sa RYM Business Management Corporation. Ang mga kumpaniya nga ini may mga malapad nga operasyon sa bug-os nga pungsod. Ang Benguet Corporation pa lang may mga minahan sa Benguet, Zambales, Zamboanga del Sur kag Bataan. Nagahana ini nga magmina sang 12 coal block (katumbas sang 12,000 ektarya) sa Andap Valley Complex sa Mindanao. Ang Marcventures mga operasyon sa Leyte kag nagahana nga magbukas sang mina sa Samar nga magasakup sang 10,000 ka ektarya nga kalasangan kag mga kadutaan pang-agrikultura. Ini man ang kumpaniya sa likod sang lapnagon nga trahedya nga Mar-copper sa Marinduque sadtong 1993 kag 1996.