Taliwala sa mga trahedya nga gidala sa kusog nga mga bagyo, hangin ug ulan, makasisilag ang padayon nga pagduso sa rehimeng Marcos sa mga neoliberal nga palisiya nga magun-ubon sa kinaiyahan ug nagahatag og kadaut sa katawhan. Niadtong Oktubre 17, samtang nalunod sa baha ang daghang bahin sa nasud ug naghulga ang mas makadaut pang katalagman, gipahigayon sa Chamber of Mining of the Philippines, kauban ang mga upisyal sa rehimeng Marcos, ang usa ka kumperensya aron pasubsubon ang makadaut nga pagmina sa nasud.
Kauban sa mga kumpanya sa mina, gitukmod ni Marcos ang kongreso nga paspasan ang pagbalaod sa sugyot-balaudnon nga nag-amyenda sa balaod sa pagmina. Ginaratsada kini sa takuban sa pagdugang og buhis sa sektor ug pagpahimulos sa mga bentahe sa demand alang sa mga “kritikal nga mineral” alang sa mga sistema sa “sustenableng enerhiya” sa kalibutanong merkado. Ang tinuod, nag-unang tumong niini nga luagan ang mga rekisito sa pag-amping sa kinaiyahan ug mga komunidad aron padayon nga maagni ang pagsulod sa langyawng kapitalista.
Sukad pa sa 1995 hingpit nga giabli ang bahandi sa Pilipinas sa dihang gitugutan sa Philippine Mining Act ang 100% pagpanag-iya sa mga langyawng kapitalista sa mga operasyon sa pagmina sa nasud. Tulo ka dekada nang nagpuli-puli ang mga dagkung kumpanya sa mina sa US, Australia, Canada, Japan ug bag-ohay lang sa China, sa pag-upaw sa kalasangan ug pagbuho sa mga bukid sa nasud.
Minilyong ektarya na ang ilang gigun-ub nga kayutaan ug kalasangan, kakunsaba ang lokal nga dagkung burges ug burukrata-kapitalista. Halos tanan o 97% sa ginamina ginadala sa gawas sa nasud aron iproseso ug wala mapahimusli sa lokal nga ekonomiya. Niadtong 2021, miabot sa $5.2 bilyon ang kantidad sa mineral nga gi-eksport, nag-una dinhi ang copper, bulawan ug nickel. Bisan pa niini, wala pay 1% ang kontribusyon sa mina sa lokal nga produksyon, ug nagpabiling lakip sa labing kabus ang mga komunidad kung asa nahimutang ang pinakadagkung mga minahan.
Niadtong Abril 2023, gimando ni Marcos nga “pasimplehon” ang proseso sa pagkuha og mga permit aron makamina. Lakip sa nakabenepisyo niini nga mando mao ang Sagittarius Mines, Inc, Philex Mining Corporation, St Augustine Gold & Copper Ltd, RTG Mining ug IDM International—mga kumpanya nga nag-atubang og daghang reklamo gikan sa mga tigpanalipud sa kinaiyahan, tawong simbahan ug lumulupyo sa mga komunidad nga gidaut sa ilang mga operasyon.
Sunod niini ang pagpirma ni Marcos sa usa ka kasabutan sa US aron labaw pang palapdon ang pagmina sa nickel, usa ka “kritikal nga mineral” sa paghimo og mga baterya alang sa mga sakyanan nga ginapadagan sa kuryente o e-vehicle. Ginahimo ang pagkalot sa maong mineral sa open pit nga pamaagi, usa sa labing makadaut sa kalasangan ug kabukiran. Pinakadaku dinhi ang mga minahan sa Surigao del Norte (Taganito) ug Palawan (Rio Tuba) nga parehong gipanag-iyahan sa Nickel Asia Corporation sa pamilyang Zamora, ug sa Sibuyan Island sa Altai Mining Philippines Inc nga gipanag-iyahan sa pamilyang Gatchalian. Gihatagan og permit ang mga kumpanya nga nagmina og nickel bisan sa mga lugar nga protektado sa balaod, lakip ang watershed areas o tipiganan sa tubig. Dugay nang dakung tinubdad sa mga kapitalistang nasud ang Pilipinas sa nickel (ikaduha, sunod sa Indonesia), ug daghan nang katalagman ang gibunga sa pagmina niini sa nasud.
Dili ikatingala nga kusganong ginaduso ni Marcos sa “pagpasubsub balik” sa pagmina. Daghang kumpanya nga nag-abli og bag-ong mga minahan gipanag-iyahan sa mga Romualdez, lakip ang iyang ig-agaw nga si House Speaker Martin Romualdez. Pipila lamang niini ang Benguet Mining Corporation, Bright Kindle Resources ug Marcventures Holdings Inc nga tanan nagpailalum sa RYM Business Management Corporation. Kini nga mga kumpanya adunay lapad nga mga operasyon sa tibuok nasud. Ang Benguet Corporation pa lang adunay mga minahan sa Benguet, Zambales, Zamboanga del Sur ug Bataan. Nagplano kini nga magmina sa 12 ka coal block (katugbang sa 12,000 ka ektarya) sa Andap Valley Complex sa Mindanao. Ang Marcventures adunay mga operasyon sa Leyte ug nagplano nga mag-abli og mina sa Samar nga molangkub sa 10,000 ka ektaryang kalasangan ug mga yutang agrikultural. Kini usab ang kumpanya ang nagpaluyo sa lapad nga trahedya sa Marcopper sa Marinduque niadtong 1993 ug 1996.