Sa sunod-sunod nga pag-igo sa Bagyo Kristine ug Leon, hilabihang naapektuhan ang mga mag-uuma, mananagat ug kabus sa kasyudaran. Sama sa nangagi, subling nabutyag ang kawalay-pulos sa rehimeng Marcos sa pagpangandam sa pag-igo sa bagyo ug huyang nga pangpublikong imprastraktura nga puno sa korapsyon.
Gawas niini, gibalewala ug gikaminusan usab ni Marcos nga bunga kini sa sunod-sunod nga pagkaguba sa kinaiyahan. Padayon niyang ginapalabi ang walay hunong nga pagpamutol og kahoy ug pagmina, mga proyektong dam ug uban pang imprastraktura, reklamasyon sa yuta, ug konstruksyon sa real estate nga hinungdan sa kadaut.
Malukpanong kadaut
Sa ulahing taho sa National Disaster Risk Reduction and Management Council (NDRRMC), dili mominus sa 8.7 milyong Pilipino o 2.2 milyong mga pamilya sa 12,192 ka barangay sa 17 ka rehiyon ang naapektuhan sa sunod-sunod nga bagyo. Napugos sa pagbakwit ang 748,991. Daghan kanila nagpabilin sa mga sentro sa ebakwasyon.
Adunay kinatibuk-ang 211 ka syudad ug munisipyo nga nagdeklara og “state of calamity” tungod sa kadaut. Narekord ang pagkamatay sa 150, samtang 134 ang nasamdan ug 20 pa ang nawala.
Sa kusog nga pagbundak sa ulan, nahimong klaro ang kawalay-pagpangandam ug kakulang sa giplastar nga mga kagamitan ug ayuda aron hinanaling matabangan ang mga lugar nga naunlod sa baha. Sa Bicol, ikaduha pa lang ka adlaw sa walay hunong nga pag-ulan tungod sa Bagyong Kristine, gianunsyo na sa Regional DRRMC nga gihunong na niini ang mga paningkamot sa pagluwas tungod kay dili na makaya sa kagamitan ug personahe niini ang gilapdon ug gigrabehon sa kadaut nga gibunga sa bagyo.
Gibutyag sa bagyo ang reyalidad sa huyang nga mga dalan, tulay ug imprastraktura nga gitukod sa gubyerno sa rehiyon. Tungod sa pagkaguba sa gatusan ka mga kalsada ug tulay, daghan ang wala dayon natabangan.
Sa milabayng mga semana, nagpakitang-tao si Marcos sa pagbisita sa mga naapektuhan sa bagyo sakay sa iyang helikopter ug mahalon nga mga sakyanan. Gipahimuslan usab sa mga burukrata-kapitalista ang sitwasyon aron makaganansya og daku ug magpakitang-gilas isip pagpangandam sa nagkaduul nga eleksyon sa 2025.
Sa sektor sa agrikultura, dili moubos sa ₱6.4 bilyon ang nataho nga kadaut niadtong Nobyembre 6. Apan, mumhong ₱600 milyon ang gihatag sa Philippine Crop Insurance Corporation sa mga mag-uumang naapektuhan sa katalagman. Dugay na nilang reklamo ang kulang kaayong hinabang ug lisud nga proseso sa pagparehistro.
Kolektibong pagpaningil
Aron singilon ang rehimeng Marcos sa responsibilidad niini atubangan sa katalagman, midagsang ug nagprotesta ang mga mag-uuma ug mananagat sa Department of Agriculture sa Quezon City niadtong Oktubre 29. Kauban ang mga grupong nanalipud sa kinaiyahan, miadto usab sila sa Department of Environment and Natural Resources aron papanubagon ang departamento sa papel niini sa pagkaguba sa kinaiyahan.
Matud nila, dili na igo ang panagsa nga ayuda nga gawas sa gamay kaayo dili usab tanang naapektuhan ang nakadawat. Ilang gipangayo ang malungtarong kumpensasyon sa porma sa bayad-kadaut ug rehabilitasyon sa mga naguba nga umahan, komunidad, ug pangisdaanan gikan sa rehimeng Marcos.
Misalmot sa protesta ang subling gitukod nga People Surge, nasudnong alyansa sa mga tigpanalipud sa katungod sa mga nakaluwas sa mga katalagman. Ang alyansa makasaysayanong gitukod ug malukpanong nagpalihok human sa superbagyong Yolanda sa panahon sa rehimeng Aquino II.
Nanawagan ang Koalisyong Makabayan sa rehimeng Marcos nga tukuron ang usa ka “State Compensation Fund” aron maghatag og direktang suportang pinansyal alang sa mga naapektuhan sa bagyo ilabi na ang mga mag-uuma.
Sumala niini, maayo nga gamiton ang ₱10.29 bilyong badyet nga CIF, kung asa ₱4.5 bilyon ang direktang gihuptan ni Marcos aron manghatag og libreng binhi, abono, kahimanan sa mga mag-uuma ug subsidyo alang sa mga naguba nga imprastraktura ug imbentaryo alang sa gagmayng negosyo.
